معلولیت بخشی از تنوع انسانی است و در هر جامعهای وجود دارد. درک صحیح و جامع از انواع معلولیتها، علل، چالشها و نیازهای افراد دارای معلولیت، گامی مهم در جهت ایجاد جامعهای فراگیر و همدل است. این مقاله به منظور افزایش آگاهی عمومی و ارائه اطلاعات مفید به خانوادهها، مراقبین و عموم مردم درباره معلولیتهای ذهنی و جسمی تهیه شده است.
انواع معلولیتها:
معلولیتها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
- معلولیتهای جسمی: این نوع معلولیتها بر عملکرد جسمی فرد تأثیر میگذارند و میتوانند ناشی از عوامل مختلفی مانند آسیبهای نخاعی، فلج مغزی، دیستروفی عضلانی، قطع عضو و … باشند. معلولیتهای جسمی میتوانند حرکتی، حسی (مانند بینایی و شنوایی) یا مربوط به اندامهای داخلی باشند.
- معلولیتهای ذهنی: این نوع معلولیتها بر عملکرد ذهنی و شناختی فرد تأثیر میگذارند و میتوانند شامل ناتوانیهای یادگیری، کمتوانی ذهنی، اوتیسم، سندرم داون و … باشند. این معلولیتها میتوانند بر تواناییهای فرد در یادگیری، حل مسئله، ارتباطات و مهارتهای اجتماعی تأثیر بگذارند.
معلولیتهای جسمی:
- معلولیتهای حرکتی: این دسته شامل محدودیت در حرکت اندامها، کنترل عضلات، تعادل و هماهنگی است.
- فلج مغزی (CP): اختلال در حرکت و وضعیت بدن که ناشی از آسیب به مغز در دوران جنینی، هنگام تولد یا اوایل کودکی است.
- آسیب نخاعی: آسیب به نخاع که میتواند منجر به فلج (پاراپلژی یا کوادریپلژی) و از دست دادن حس در بخشهای پایینتر از محل آسیب شود.
- دیستروفی عضلانی: گروهی از بیماریهای ژنتیکی که باعث ضعف پیشرونده عضلات میشوند.
- قطع عضو: از دست دادن بخشی از بدن، مانند دست، پا یا انگشتان، به دلیل حادثه، بیماری یا نقص مادرزادی.
- مولتیپل اسکلروزیس (MS): یک بیماری خودایمنی که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تأثیر میگذارد و میتواند باعث مشکلات حرکتی، حسی و شناختی شود.
- معلولیتهای حسی: این دسته شامل اختلال در حواس پنجگانه است.
- نابینایی: از دست دادن کامل یا جزئی بینایی.
- کمبینایی: کاهش شدید بینایی که با عینک یا لنزهای تماسی قابل اصلاح نیست.
- ناشنوایی: از دست دادن کامل یا جزئی شنوایی.
- کمشنوایی: کاهش شنوایی که میتواند خفیف، متوسط، شدید یا عمیق باشد.
- معلولیتهای داخلی: این دسته شامل اختلال در عملکرد اندامهای داخلی بدن است.
- بیماریهای قلبی: نقصهای مادرزادی قلب، نارسایی قلبی و …
- بیماریهای تنفسی: آسم، فیبروز سیستیک و …
- بیماریهای کلیوی: نارسایی کلیه و …
- دیابت: اختلال در متابولیسم قند که میتواند عوارض مختلفی از جمله آسیب به اعصاب، کلیهها و چشمها داشته باشد.
معلولیتهای ذهنی:
- ناتوانیهای یادگیری: اختلال در یک یا چند فرآیند شناختی که در یادگیری و استفاده از مهارتهای تحصیلی (مانند خواندن، نوشتن و ریاضیات) مشکل ایجاد میکند.
- نارساخوانی (دیسلکسیا): مشکل در خواندن و درک متن.
- نارسانویسی (دیسگرافیا): مشکل در نوشتن و بیان افکار به صورت نوشتاری.
- نارساحسابی (دیسکلکولیا): مشکل در درک مفاهیم ریاضی و انجام محاسبات.
- کمتوانی ذهنی (ID): محدودیت در عملکرد ذهنی و رفتارهای سازگارانه که در دوران کودکی شروع میشود.
- کمتوانی ذهنی خفیف: افراد با این سطح میتوانند مهارتهای تحصیلی و اجتماعی را تا حدودی کسب کنند و به طور مستقل زندگی کنند.
- کمتوانی ذهنی متوسط: افراد با این سطح به حمایت بیشتری در زمینههای مختلف زندگی نیاز دارند.
- کمتوانی ذهنی شدید و عمیق: افراد با این سطوح به مراقبت و حمایت دائمی نیاز دارند.
- اختلال طیف اوتیسم (ASD): یک اختلال رشدی عصبی که بر ارتباطات، تعاملات اجتماعی و رفتارهای فرد تأثیر میگذارد.
- سندرم داون: یک اختلال ژنتیکی که ناشی از وجود یک کروموزوم اضافی است و میتواند باعث کمتوانی ذهنی، ویژگیهای ظاهری خاص و مشکلات سلامتی شود.
علل معلولیتها:
معلولیتها میتوانند ناشی از عوامل مختلفی باشند، از جمله:
- عوامل ژنتیکی: برخی از معلولیتها به دلیل اختلالات ژنتیکی از بدو تولد وجود دارند.
- عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند عفونتها، آسیبهای دوران بارداری، زایمان زودرس و … میتوانند منجر به معلولیت شوند.
- حوادث و سوانح: حوادثی مانند تصادفات، سقوط و … میتوانند باعث آسیبهای جسمی و ذهنی و در نتیجه معلولیت شوند.
- بیماریها: برخی بیماریها مانند سکته مغزی، اماس و … میتوانند منجر به معلولیت شوند.
چالشها و نیازهای افراد دارای معلولیت:
افراد دارای معلولیت با چالشهای مختلفی در زندگی روزمره خود روبرو هستند، از جمله:
- موانع فیزیکی: عدم دسترسی به امکانات و فضاهای عمومی، حمل و نقل نامناسب و …
- موانع اجتماعی: تبعیض، نگرشهای منفی و عدم پذیرش اجتماعی.
- نیازهای توانبخشی و درمانی: نیاز به خدمات توانبخشی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و …
- نیازهای آموزشی و شغلی: نیاز به آموزشهای ویژه و فرصتهای شغلی مناسب.
نقش جامعه در حمایت از افراد دارای معلولیت:
جامعه نقش مهمی در حمایت از افراد دارای معلولیت و ایجاد جامعهای فراگیر دارد. برخی از اقدامات مهم شامل موارد زیر است:
- افزایش آگاهی عمومی: اطلاعرسانی و آموزش به جامعه درباره معلولیتها و حقوق افراد دارای معلولیت.
- ایجاد دسترسی مناسب: فراهم کردن امکانات و فضاهای عمومی دسترسپذیر برای افراد دارای معلولیت.
- مبارزه با تبعیض: مقابله با نگرشهای منفی و رفتارهای تبعیضآمیز.
- حمایت از سازمانهای مردمنهاد: حمایت از موسسات و سازمانهایی که در زمینه حمایت از افراد دارای معلولیت فعالیت میکنند.
نتیجهگیری:
درک بهتر معلولیتها و حمایت از افراد دارای معلولیت، وظیفه همه ماست. با افزایش آگاهی و ایجاد جامعهای فراگیر، میتوانیم به این افراد کمک کنیم تا زندگی مستقل و با کیفیتی داشته باشند. مرکز نگهداری معلولین کم توان ذهنی و جسمی آرزو با هدف حمایت از افراد دارای معلولیت ذهنی و جسمی و ارائه خدمات توانبخشی، آموزشی و مراقبتی فعالیت میکند. شما میتوانید با حمایت از موسسه ما، در این راه سهیم باشید.